Kullanıcı Deneyimi UX Nedir?

Kullanıcı Deneyimi UX Nedir?

Son yıllarda birçok pazarlama araştırmasına konu olan, hatta web tasarım ve SEO ajanslarının bile ilgi duyduğu güncel bir konuyla yine birlikteyiz. Bugün e-ticaret sitesi sahipleri için oldukça önemli kullanıcı deneyimi kavramından bahsedecek, kullanıcı deneyiminin amaçları ve başarılı kullanıcı deneyimi yaratmak için neler yapılması gerektiğini açıklayacağız. Aslına baktığımızda kullanıcı deneyimi yalnızca e-ticaret siteleri için gerekli olan bir husus değil, aklınıza gelebilecek tüm site ve uygulamalar için de olmazsa olmaz bir özelliktir. Dilerseniz şimdi konumuza dönerek kullanıcı deneyimi kavramının nasıl ortaya çıktığından bahsedelim.

Kullanıcı Deneyimi Kavramı Nasıl Ortaya Çıktı?

Bu durum yalnızca internet için geçerli değil, aynı zamanda ürün tasarımı, ürün kullanımı için de geçerli olan bir durum. O nedenle tüketicilerin talepleri doğrultusunda nasıl ki bir ürünü tasarlıyor ya da AR-GE çalışmalarıyla daha ergonomik hale getiriyorsak; internet kullanıcılarının talepleri doğrultusunda da web sitelerini belirli kriterlerde toparlamak gerekiyor. Web 1.0’de HTML tasarımlar genellikle özensiz, fontlar anlaşılmaz buton kullanımlarında düzensizlik ve senkronizasyon hataları olmakta, bu durum ziyaret edilen web sitesinin karışıklığı nedeniyle kullanıcıların siteyi terk etmesiyle sonuçlanmaktaydı. Web 2.0 ile birlikte veritabanı kullanımındaki artış, karşılıklı etkileşimi arttırıcı sayfa tasarımları, kolay kullanımlı ve hızlı açılan web sayfalarının yaratılabilmesine imkan sağladı. Buna rağmen halen daha karışık kullanıma sahip web sayfalarının olduğu aşikar. Bu noktada son yıllarda önem kazanan kullanıcı deneyimi UX (user experience) ön plana çıkmaya başladı. User interface (UI) olarak bilinen kullanıcı arayüzü kavramı, ürünün ya da sayfanın tasarımcısı tarafından hazırlanan ve tamamen onun düşündüğü kalıpları yansıtan bir özellik iken, User Experience kavramı tasarımın düzenli olmasından daha çok kullanıcının onu nasıl gördüğüyle ilgilenmektedir. O nedenle kullanıcı deneyimi kavramını aşağıdaki gibi tanımlamak mümkündür.

Kullanıcı Deneyimi Nedir?

Kullanıcı deneyimi, herhangi bir ürün ya da hizmeti tercih eden kullanıcının, onunla etkileşime girdiği anda başlayan, kullanırken devam eden ve kullanım sonrasında tüm süreçle ilgili olarak yaşadıklarından bir sonuç çıkarma işlemi olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla bu tanımdan, kullanıcı deneyiminin bir süreç olduğu sonucunu çıkarabilmek mümkündür. Burada kullanıcı yalnızca yaşadığı süreci deneyimleyen taraf olarak sürecin odağında yer alırken, kullanıcı deneyiminin asıl amacı bu süreç içerisinde kullanıcıya nasıl bir deneyim yaşattığı, vermek istediği faydayı sağlayıp sağlayamadığı ve süreç sonrasında kullanıcının hangi oranda beğenisini kazanıp kazanamadığıdır. Bugün özellikle ülkemizde kullanıcı arayüzü ve kullanıcı deneyimi kavramları birbiriyle karıştırılmaktadır. Bu iki kavram arasındaki farkı, örnekle anlatma yerinde olacaktır.

User interface yani kullanıcı arayüzü yalnızca tasarımdan ibarettir. Örneğin yeni satın aldığınız bir otomobilin sürüş paneli bu arayüze örnektir. Sinyal butunlarının nereye yerleştirileceği, radyonun hangi konuma koyulacağı, hız göstergelerinin tasarımları, panelin rengi tamamen tasarımcının kararına bırakılmıştır. Günümüzde arayüz  tararımı eskiye nazaran çok daha önemli olmakla birlikte, artık eskisi gibi tasarımcıya bırakılmamakta. Web sitelerinde de durum aynı mantıkla işliyor. Öyle ki ziyaretçiler bir web sitesinde kalmaya ya da onu terketmeye saniyeler içerisinde karar verebiliyorlar. Hal böyle olunca arayüz tasarımından, sitenin kolay kullanımına, şık dizayn kalıplarından ziyaretçiyi yormayan kullanım standartlarına varana kadar başlangıçtan bitene kadar geçen süreçte sunulan kullanıcı deneyimi bugün en önemli kriter durumunda.

Kullanıcı Deneyiminin (UX) Amaçları Nelerdir?

Bu amaçları dört ana başlıkta toplamak mümkün olabilmektedir. Bunlar;

Dönüşüm oranlarının arttırılması: Hedef kitlenizle doğru iletişime geçebilmek için öncelikle onları tanımanız gerekmektedir. Bu bağlamda web sitenizi ziyaret eden kullanıcılar ne yapmakta, hangi ürünleri en çok tercih etmekte, ne kadarlık süre ile sitede kalmakta, bültene kaç kişi abone olmakta, telefonla arama ve iletişime geç butonlarını ne kadarlık sıklıkla kullanmakta olduklarının istatistikleri tutulmalıdır. Bunu yapmaktaki asıl amaç site tasarımından kaynaklı düzensizlikleri en aza indirmek olmalıdır. Bu sayede dönüşüm oranlarının arttırılması mümkün olabilecektir.

Sayfada kalma süresinin arttırılması: Web sitenizi ziyaret eden kullanıcıların 3 saniye içerisinde sayfada kalıp devam etme ya da çıkış yapma kararı verdiklerini hatırlatarak; hızlı açılan sayfa tasarımları, kolay ve sade bir arayüz tercihi gibi etkenlerin mutlaka gözden geçirilmesi gerekmektedir.

Sayfa görüntüleme sayısının arttırılması: Site içi ve dışı bağlantılar sürekli kontrol edilmeli ve kullanıcı başına sayfa gezme miktarları arttırılmalıdır.

Sayfadan çıkış sürelerinin en aza indirilmesi: Sitede en az ziyaret edilen ve ziyaret edildiğinde en hızlı terk edilen sayfalar analiz edilerek bu sayfaların yeniden optimize edilme işlemleri gerçekleştirilmelidir.

UX kullanıcı deneyimi yaratmada yapılması gereken en temel dört faktör yukarıdaki gibidir. Buradan hareketle web sitenizde yapmanız gerekenler aşağıdaki gibi sıralanabilir

  • Kullanıcı kitlenizi tanıyın: Ziyaretçilerinizin ve kullanıcılarınızın demografik bilgilerini mutlaka kayıt altına alın. Cinsiyete ve yaşa göre değişen kullanım istatistikleri hakkında mutlaka bilginiz olsun. Kim nereden giriş yaptı, kaç dakika sayfada kaldı, e-ticaret sitesiyseniz ürünü sepete ekledikten sonra neden siparişi tamamlamadan sayfadan ayrıldı gibi konular sürekli gündeminizde olsun. Buna ek olarak zaman ve performans raporunu mutlaka tutun. Yani sayfalarınız hangi günlerde daha fazla ziyaretçi çekiyor, hangi saatlerde ziyaretçi sayınız daha yüksek. Sitenize yapılan ziyaretler hangi cihazlar üzerinden gerçekleşiyor, mobil kullanım oranınız % kaç. Ziyaretçilerin sayfadan çıkma oranları gibi temel değişkenler, kullanıcı kitlenizi tanımanız açısından önem taşımaktadır.
  • Sitenizdeki yazılımsal hataları giderin: Açılmayan sayfalar, yanlış bağlantılar, siteye giriş aşamasından; satınalma esnasında, sepetteki ürürünün sipariş edilmesi, sipariş formlarının doldurulması, ödeme yöntemlerinin seçilmesi gibi sipariş tamamlanıp sayfadan ayrılıncaya kadar geçen tüm adımları, bir kullanıcı edasıyla kontrol ederek, gereksiz adımları iptal edip en hızlı ve en ideal süreci kullanıcınıza yaşatın.
  • Siteiçi görselleri optimize edin: E-ticaret siteleri için olmazsa olmaz, yüksek çözünürlükte büyütülebilen detaylı ürün açıklamaları bulunan ürün sayfaları kullanımı ve ürünlere ait görsellerin en iyi şekilde seçilmiş olması gerekmektedir.
  • Heatmap (ısı haritası) analiziyle farenin en çok gezdirildiği alanlar, en çok tıklanan bağlantılar tespit edilerek, site içinde kullanılacak reklam alanları ve linkler düzenlenebilir. Form testi ile kullanılan sipariş, üyelik, ödeme gibi formların hataları giderilebilir, en kolay şekilde doldurulabilecek hale getirilebilir. Scrollmap analiziyle sayfalarda nereye kadar aşağı inildiği, hangi satırların daha dikkat çekici olduğu, hangi sütunların daha az dikkat çektiği gibi istatistikler sayfa optimizasyonunda önemli kriterlerdir.

Özellikle son yıllarda artan mobil kullanım oranına bağlı olarak, yalnızca masaüstü tasarımlarda kullanıcı deneyimi yaratmakla sınırlandırılmamalı, aynı zamanda mobil arayüzlerde de kullanıcı deneyimi dikkate alınmalıdır. Hatta bugün çoğu e-ticaret işletmesi mobil uygulamalar aracılığıyla kullanıcı deneyimi yaratma çabası içerisine girmektedir. O nedenle yalnızca mobil tasarım değil aynı zamanda uygulama tasarımlarının da optimum hale getirilmesi gerekmektedir. En başarılı kullanıcı deneyimini tanımlamak için mutlaka A/B testi yapılmalı, faklı alternatiflerde kullanıcı deneyiminin hangi oranlarda olduğu karılaştırılmalıdır.

Sonuç itibariyle kullanıcı deneyimi; dijital platformların tamamında, müşteri memnuniyetinin en önemli belirleyicisi konumundadır. Bu nedenle günümüzde ürün tasarımları değil aynı zamanda web site tasarımlarının da müşteri odaklı olduğunu söyleyebilmek mümkündür. Dolayısıyla kullanıcınıza, müşterinize, tüketicinize – siz ne derseniz deyin – en anlaşılabilir en kolay ve beğeni düzeyi en yüksek kullanıcı deneyimi yaşatmanız, memnun kitleler yaratmanız ve daha doğrusu tüketiciden müşteri yaratmanız hususunda çok önemlidir.

 

Bir önceki yazımız olan Tanıtım Yazısı Nasıl Yazılır? başlıklı makalemizde içerik nasıl olmalıdır, SEO ve tanıtım yazısı ve tanıtım yazısı hakkında bilgiler verilmektedir.

Hakkında Çağrı Ergezer

1983 Kahramanmaraş doğumlu. Lisans öğrenimini Uluslararası İlişkiler, yüksek lisans İşletme (Pazarlama ABD) ve doktorasını işletme (pazarlama anabilim dalı) üzerine yaptı. Küçük yaştan itibaren ilgi duyduğu bilgisayar teknolojileri ve internet, onun sosyal medya, dijital pazarlama ve dijital içerikler üzerine yoğunlaşmasını kolaylaştırdı. Şimdi özel bir üniversitede öğretim üyesi olarak görev yapan yazar; dijital pazarlama, e-ticaret, sosyal medya ve tüketici davranışları üzerine bilimsel çalışmalarını sürdürmekte. Boş zamanlarında kendine ait olan "ergezer.net" adlı blogda deneyimlerini okuyucularıyla paylaşarak yerli yabancı çok sayıda şirkete danışmanlık hizmeti vermekte.

2 yorum

  1. Aslı Çetinkaya

    Merhaba, web sitemizde yazılarınızı kaynak göstererek yayınlamak istiyoruz izin var mı?

Cevapla

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Required fields are marked *

*

Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.